Rimske kule-osmatračnice pronađene kod Valjeva, a po njima dobila ime najčistija reka
Kada iz naselja Popare, na jugozapadnoj periferiji Valjeva, krenete ka šest kilometara udaljenom manastiru SPC Ćelije, dobar deo puta ćete proći i rutom koju su pre 17 vekova koristile legije Rimskog carstva. A onda više manastira, na lokaciji poznatoj kao Ćelijsko brdo, sačekaće vas ostaci novootkrivene rimske kule-osmatračnice.
I to nije prvo arheološko otkriće koje svedoči o živoj aktivnosti imperije tokom turbulentnog 4. veka u ovom delu Srbije. Naime, prvo je u selu Brangović, otkriveno i utvrđeno da je ono što je narod odvajkada nazivao “Jerinin grad” u klisuri reke Gradac, rimska kula-osmatračnica.
A onda je na Ćelijskom brdu, iako skriveno šumom, ali vekovima ranije sa dobrim pogledom takođe na klisuru reke i okolna brda, otkriveno novo utvrđenje iz 4. veka. Prva istraživanja počela su pre pet godina, sada su ih završili Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo i Istorijski institut iz Beograda, pa je na “svetlu dana” još jedan vredan arheološki lokalitet valjevskog kraja.
Kule služile za zaštitu rimskih puteva
Arheolog valjevskog Zavoda Radivoje Arsić kaže da su pomenute kule-osmatračnice služile za zaštitu rimskih puteva, a građene su na lokacijama tako da se sa jedne kule lako moglo komunicirati sa drugom.
- Pored Brangovića i Ćelijskog brda, otkrili smo još jednu na Taoru, ali ona je u jako lošem stanju i malo je artefakata iz perioda njenog nastanka. Pretpostavljamo da se kako se ovaj rimski put dalje kreće, da se sledeće nalaze prema Čačku i Užicu. Nažalost, ne postoji potpuna karta rimskih puteva. Postoje neke mreže, ali one se odnose na velike puteve, one koje povezuju gradove, dom lokalna mreža, na kojoj su bile i ove kule-osmatračnice, uglavnom nije dovoljno istražena – objašnjava Arsić.
Reka Gradac dobila ime po ovim malim “gradovima”
Sledeća pretpostavka koju nakon ovog otkrića iznose arheolozi, jeste da je vrlo moguće da je zahvaljujući ovim malim utvrđenjima, odnosno, malim “gradovima”, i sama reka Gradac, čiju klisuru su nadzirali, dobila svoje ime.
S obzirom na to da se radilo o naseljenim utvrdama, koje su imale stalne vojne posade i bile potpuno opremljene hranom i vodom, tu se razvijala i lokalna ekonomija, pa su se u okolini kule-osmatračnice naseljavali zanatlije i trgovci i tako je nastajala funkcionalna zajednica – mali “grad”.
Rimska kula čak i u širem centru Valjeva?
Dalje su arheolozi ubeđeni da rimskih kula-osmatračnica na teritoriji Valjeva ima još, a pretpostavlja se da se jedna nalazila čak i u današnjem širem centru grada na Kolubari, na brdu iznad Pete osnovne škole.
- Na žalost, da bi se to dokazalo, morala bi da se sprovedu vrlo skupa istraživanja, jer je ceo taj deo urbanog Valjeva naseljen, a ostaci i arheološki tragovi se nalaze ispod kuća. Ta lokacija nikada nije dovoljno istražena, jer je potrebna vrlo skupa tehnologija kojom mi ne raspolažemo - kaže Arsić.
Bilo kako bilo, poslednja otkrivena kula-osmatračnica Ćelijsko brdo, po završetku konzervatorskih radova postaće lokacija otvorena za turiste.
Izvor: Blic
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!