Vest: Na današnji dan - 13. Jun -

323. godine p.n.e. - Umro grčki kralj Aleksandar Treći, nazvan Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog sveta, tvorac najveé imperije u dotadašnjoj istoriji čovečanstva. U mladosti je bio učenik Aristotelov. U prestonicu grčke države Makedonije Pelu doveo ga je njegov otac kralj Filip Drugi Makedonski, a na presto je došao u 20. godini života kad je 336. pre nove ere ubijen Filip Drugi. Dovršio je pokoravanje grčkih država i 334. godine pre nove ere je sa 30.000 pešaka i 5.000 konjanika poveo rat protiv Persijanaca. Ubrzo je osvojio Malu Aziju, Siriju, Egipat i Persiju i stigao do reke Ind. Za prestonicu carstva je proglasio Vavilon, u kojem je po povratku iz Indije iznenada umro u 33. godini života, što ga je sprečilo da preduzme nameravani pohod na Zapad. Bio je izuzetno hrabar i prvi je u istoriji ratne veštine uveo sistematski rad štaba. Njegova vojnička genijalnost se zasnivala i na širokoj kulturi, po čemu je bio superioran nad vladarima čije je države pokorio. Stoga nije bio samo osvajač već i nosilac širenja helenske kulture.

823. godine – Rođen je francuski kralj Karlo II, kojem je Verdunskim ugovorom 843. godine pripao zapadni i srednji deo franačke države današnja Francuska.

1381. godine - Pod vođstvom Vota Tajlera u engleskim pokrajinama Kent, Norfok, Safok i Kembrišir počeo seljački ustanak protiv feudalaca, izazvan visokim porezima. Već prvog dana ustanka seljaci su, uz pomoć londonske sirotinje, ušli u London i yaposeli zgradu parlamenta, ali je Tajler ubijen već trećeg dana ustanka. Ostavši bez vođe, ustanici su napustili London i buna je krvavo ugušena.

1811. godine - Rođen ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Bjelinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola". Nastojeći da kritici stvori filozofsku osnovu, proučavao je nemačku filozofiju a književnost je posmatrao kao društvenu pojavu. Pisao je o Ljermontovu i Gogolju, a njegovo "Pismo Gogolju" obrazac je preciznosti i oštrine kritičke misli. Dela: "O ruskoj povesti i o povestima Gogolja", "Književne maštarije", "Junak naših dana", "Pesme M. Ljermontova", "Doba poezije na rodove i vidove", "Reč o kritici", "Putovanja Čičikova ili `Mrtve duše`", "I. A. Krilov", "Dela Aleksandra Puškina".

1839. godine - Srpski knez Miloš Obrenović abdicirao u korist sina Mihaila i napustio Srbiju, u koju se vratio 1859. godine i ponovo preuzeo presto posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. godine da zbaci kneza Aleksandra Karađorđevića.

1865. godine - Rođen irski pisac Vilijam Batler Jejts, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1923. godine. Njegova lirika kosmopolitska, s osloncem na helensku i vizantijsku simboliku, ali i duboko vezana za irsko tlo i keltsku tradiciju. U mladosti je bio aktivni učesnik irskog nacionalnooslobodilačkog pokreta, inspirator "keltskog preporoda" i irske kulturne ideologije. Pisao je i pozorišne komade u stihovima i prozi, s temama iz keltske mitologije. Dela: poezija "Vetar u trci", "Ostrvce na jezeru Inisfri", "Toranj", drame "Grofica Ketlin", "Suđena zemlja", eseji "Keltski suton", "Ideje dobra i zla", "Autobiografija".

1876. godine - Srpsko učeno društvo za prvu ženu akademika izabaralo slikarku Katarinu Ivanović.

1886. godine – Pod misterioznim okolnostima utopio se bavarski kralj Ludvig II, tri dana nakon što je proglašen umobolnim i svrgnut s prestola. Pod njegovim pokroviteljstvom. Rihard Vagner je u Minhenu radio na reformi muzike i drame i izveo svoje čuvene muzičke drame “Tristan i Izolda” i “Nirnbeški majstori pevači”.

1897. godine- Rođen finski trkač Pavo Nurmi, koji je na dugim stazama osvojio devet zlatnih medalja na Olimpijskim igrama 1920. godine, 1924. godine, i 1928. godine. Svetske rekorde je obarao 29 puta.

1899. godine - Rođen meksički kompozitor i dirigent indijskog porekla Karlos Čaves, osnivač Simfonijskog orkestra Meksika. Istraživao je meksički muzički folklor, kojim se inspirisao u komponovanju. Bio je dominantna muzička figura 20. veka u Meksiku, direktor Konzervatorijuma i šef Državnog umetničkog odeljenja. Dela: simfonije "Simfonija proletarija", baleti, kamerna muzika, klavirske kompozicije.

1900. godine - U Kini počeo "Bokserski ustanak" - pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranih imperijalista i domaćih tlačitelja. Ustanak su u septembru 1901. godine ugušile evropske sile - Japan i SAD.

1917. godine - Nemci u Prvom svetskom ratu usmrtili 162 stanovnika Londona, u prvom masovnom bombardovanju britanske prestonice iz vazduha, u kojem je učestvovalo 14 aviona tipa "gota".

1943. godine - U bici na Sutjesci u Drugom svetskom ratu u jurišu na nemačke bunkere poginuo komandant Treće divizije i član Vrhovnog Štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije Sava Kovačević, čija je hrabrost još za života prerasla u legendu. Između dva svetska rata je kao komunista više puta osuđivan. Jedan je od organizatora ustanaka u Crnoj Gori 1941. godine a kao komandant Nikšićkog odreda, Pete Crnogorske brigade, Operativnog štaba za Hercegovinu, najzad Treće divizije - u svim borbama se isticao izuzetnom ličnom hrabrošću. Narodnim herojem je proglašen 23 dana posle pogibije.

1943. godine - Rođen engleski filmski glumac Malkolm Mekdauel, koji je najčešće tumačio arogantne, asocijalne i nemoralne likove. Filmovi: "Ako", "Paklena pomornica", "Šunjajući mjesec", "Rojal fleš".

1944. godine - Nemci u Drugom svetskom ratu počeli da bombarduju južnu Englesku, posebno London, dugo pripremanim tajnim oružjem - raketama "fau-1". Do marta 1945. godine je ispaljeno oko 8.000 raketa "fau-1" i oko 4.000 "fau-2", od kojih je poginulo najmanje 5.500 britanskih civila, oko 2.700 tokom prve tri sedmice bombardovanja.

1956. godine - Poslednji britanski vojnici napustili bazu na Seuckom kanalu, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine, a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1965. godine – Umro je jevrejski filozof i teolog Martin Buber, rođen u Austriji. Pred nacistima je 1938. godine pobegao u Palestinu i postao jedan od prvih profesora Hebrejskog univerziteta u Jerusalimu. Zalagao se za zajedničku jevrejsko-arapsku državu. Napisao dela: “Priče rabi Nahmana”, “Ja i ti”, “Hasidske priče”, “Gog i Magog”, “Slike o dobru i zlu”.

1973. godine - U Parizu SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong potpisali sporazum o prekidu vatre.

1982. godine - Umro kralj Saudijske Arabije Kalid in Abdul Azi, koga je nasledio prestolonaslednik Fahd.

1983. godine - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao pored Neptuna, postavši prva letelica napravljena ljudskom rukom koja je izašla izvan Sunčevog sistema.

1986. godine - Umro američki klarinetista i kompozitor Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao Beni Gudmen, jedan od prvih belih muzičara koji se usprotivio rasnoj segregaciji. Osnovao je 1934. godine džez orkestar u koji je pozvao i crne muzičare. Snimio je desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom - snimio je koncert za klarinet Volfganga Amadeusa Mocarta i svirao sa simfonijskim orkestrima.

1990. godine – U Bukureštu su poginule četiri, a ranjeno oko 200 osoba kada je policija pokušala da suzbije proteste studenata koji su se smestili u šatore u centru grada.

1992. godine – U organizaciji Udruženja kompozitora u Pionirskom parku u Beogradu, ispred zgrade Predsedništva Srbije, održan je “Miting klečanja”, u znak protesta protiv ratne politike predsednika Srbije Slobodana Miloševića.

1993. godine - Kim Kempbel postala prva žena premijer u istoriji Kanade.

1994. godine – Severna Koreja je saopštila da se povlači iz Agencije za atomsku energiju UN i da više neće dozvoliti dolazak njenih inspektora u zemlju.

2003. godine – U Briselu je usvojen prvi nacrt ustava EU, 46 godina posle potpisivanja Rimskog sporazuma, odnosno osnivanja Unije.

2003. godine - Specijalna policijska jedinica uhapsila u Beogradu Veselina Šljivančanina, koga je Haški tribunal optužio za ratne zločine na Poljoprivrednom dobru "Ovčara" kod Vukovara.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!