Vest: Na današnji dan - 29. Jun -

Na današnji dan - 29. Jun -

Na današnji dan - 29. Jun -

1613. godine – Londonsko pozorište “Glob” izgorelo je u požaru tokom prve predstave Šekspirovog komada „Henri VII“.

1798. godine - Rođen italijanski pisac Đakomo Leopardi, čija se poezija kreće od pesimističkog stava prema istoriji do kosmičkog pesimizma, u kojem čovek nalazi solidarnost u zajedničkom bolu. I u stihu i u prozi je stvorio nov, snažan i moderan jezik. Dela: "Pesme", proza "Dijalozi i eseji", "Zibaldon", dnevnik "Misli".

1844. godine - Rođen srpski političar i pravnik Gligorije-Giga Geršić, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Jedan je od osnivača Radikalne stranke, u čijoj je vladi triput bio ministar pravde. Bio je plodan pravni pisac, naročito iz međunarodnog javnog prava. Dela: "Enciklopedija prava", "Sistem rimskog privatnog prava", "Priroda državine", "Današnje ratno pravo", "Današnje diplomatsko i konzularno pravo", "Međunarodno-pravni bilans u posleratnoj balkanskoj krizi".

1844. godine - Rođen srpski matematičar i pronalazač Ljubomir Klerić, profesor mehanike na Velikoj školi u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, ministar prosvete i privrede. Izumeo je polarni pantograf i traktoriograf. Bavio se uglavnom teorijskom mehanikom, napisao više naučnih radova i univerzitetski udžbenik "Teorijska mehanika".

1855. godine – U Londonu je izašao prvi broj lista “Dejli telegraf”.

1858. godine - Rođen američki vojni inženjer Džordž Vašington Getals, koji je dovršio izgradnju Panamskog kanala, prvi guverner zone Kanala.

1864. godine – Samjuel Krauter postao je biskup u Nigeriji, prvi crnac biskup Engleske crkve.

1869. godine - Skupština Srbije usvojila Ustav koji su posle smrti kneza Mihaila Obrenovića 1868. godine sačinili Milivoje Blaznavac, Jovan Ristić i Jovan Gavrilović, namesnici budućeg srpskog kneza i kralja Milana Obrenovića. Prvi put u istoriji Srbije skupština je postala zakonodavni organ, mada s ograničenim pravima.

1873. godine - Rođen srpski pisac Petar Kočić, nacionalni borac protiv austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine. Po povratku sa studija slavistike u Beču i službovanja u Srbiji i Skoplju dugo je bio bez posla, osuđivan je i tamnovao je u Banjaluci i Tuzli. U Banjaluci je pokrenuo list "Otadžbina", koji je često zabranjivan. Počeo je s pesmama, ali je ubrzo prešao da piše prozu. Jedrim i sažetim pripovedanjem i svežim poetskim jezikom snažno je prikazao planinski zavičaj, život u njemu i sudbinu seljaka, a u satirama je britko kritikovao prilike u kojima su živeli potlačeni bosanski seljaci pod austrougarskom okupacijom. Dela: satire "Jazavac pred sudom", "Sudanija", zbirke pripovedaka "S planine i ispod planine", "Jauci sa Zmijanja".

1880. godine - Francuska anektirala pacifičko ostrvo Otaheite, sada poznato kao Tahiti, francuski protektorat od 1842. godine.

1882. godine - Prema projektu nemačkog inženjera Oskara Smrekara, koji je obavio i probna bušenja, u Beogradu pušten u rad prvi savremeni vodovod. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi.

1886. godine - Rođen francuski državnik i finansijski stručnjak Rober Šuman, tvorac "Šumanovog plana" 1950. godine, na osnovu kojeg su 1952. godine Belgija, Holandija, Luksemburg, Zapadna Nemačka, Italija i Francuska stvorile Evropsku zajednicu za ugalj i čelik, preteču Evropske unije. Bio je još ministar finansija, premijer, šef diplomatije  i ministar pravde.

1895. godine - Umro engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, vatreni pobornik teorije Čarlsa Darvina. Snažno se protivio tradicionalnoj teologiji i skovao je termin "agnosticizam" da bi opisao sopstvenu poziciju. Od 1883. godine do 1885. godine bio je predsednik Kraljevskog društva. Evolucionistička shvatanja je izložio u delu "Mesto čoveka u prirodi". Ostala dela: "Evolucija i etika", "Nauka i kultura", "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".

1900. godine - Rođen francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent-Egziperi, autor "Malog princa", jednog od najlepših romana za decu u svetskoj književnosti. U delima je veličao moralnu snagu heroja. Poginuo je u julu 1944. godine u Drugom svetskom ratu kao pilot savezničkog aviona na borbenom zadatku iznad Mediterana.

1914. godine - Rođen češki dirigent i kompozitor Rafael Jeronim Kubelik, koji je već u 20. godini počeo da diriguje Češkom filharmonijom. Otišao je u izbeglištvo kad su komunisti uzeli vlast 1948. godine, a u otadžbinu se vratio 1990. godine da bi dirigovao na Praškom prolećnom muzičkom festivalu. U međuvremenu je priređivao velike koncertne turneje u Velikoj Britaniji i SAD, gde se preselio 1950. godine, postavši dirigent Simfonijskog orkestra u Čikagu, a 1955. godine direktor londonskog "Kovent Gardena". Dela: dve simfonije, koncert za violinu i orkestar, koncert za violončelo i orkestar, koncertino za flautu i kamerni orkestar, fantazija za violinu i orkestar, gudački kvartet, sonata za violinu i klavir, opera "Veronika", kantata "Pro memoria patris", solo pesme.

1921. godine - U Beogradu pokušan atentat na regenta Aleksandra Karađorđevića dok se vraćao iz Skupštine u kojoj je ozakonio Vidovdanski ustav. Sa skela nedovršene zgrade na uglu Miloševe i Masarikove ulice molerski radnik Spasoje Stejić bacio je bombu na regentovu kočiju, ali je ona zapela za telefonske žice i eksplodirala, ne pogodivši cilj. Stejić je potom osuđen na smrt, ali je presuda preinačena na 20 godina robije.

1922. godine - Rođen srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umetnosti, najprevođeniji srpski pesnik u drugoj polovini 20. veka. Tokom 25 godina radio je kao urednik u izdavačkoj kući Nolit u Beogradu. Nazivan je jezičkim čudotvorcem i poslednjim velikim originalnim pesnikom. Dela: zbirke pesama "Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Uspravna zemlja", "Vučja so", "Živo meso", "Kuća nasred druma", "Rez", antologija narodnih umotvorina "Od zlata jabuka", antologija poetskog humora "Urnebesnik". Prvi je dobitnik „Brankove nagrade“ za poeziju, dobijao je još „Zmajevu nagradu“, „Branko Miljković“. U njegovu čast je ustanovljena nagrada „Vasko Popa“ koja se dodeljuje svakog 29. juna počev od 1995. godine u Vršcu, na dan pesnikovog rođenja. Svrstan je među 100 najznamenitijih Srba.

1939. godine - U prvom komercijalnom letu preko Atlantika avion "Diksi Kliper" doletio iz SAD u Lisabon.

1941. godine - Umro poljski državnik, pijanista i kompozitor Ignac Jan Paderevski, profesor Konzervatorijuma u Varšavi, koji je od 1919. godine do 1921. godine bio premijer i šef diplomatije, a 1940. godine predsdnik Poljske. Dela: opera "Manra", "Poljska fantazija" za klavir i orkestar, jedna simfonija, klavirska dela, solo pesme.

1943. godine - U odmazdi zbog poraza u sukobu s borcima Rasinskog i Južnomoravskog partizanskog odreda kod Ćalija Nemci su u Drugom svetskom ratu u podnožju brda Bagdala u Kruševcu streljali oko 600 civila, uključujući žene i decu. To mesto je nazvano Slobodište i tu se svake godine od 1965. godine održavaju manifestacije "Svečanosti slobode". Manifestacija je počela da se organizuje uz pomoć akademika Dobrice Ćosić.

1949. godine - Južna Afrika započela primenu aparthejda, kojim su crnačka većina i ostali narodi obojene kože potpuno obespravljeni.

1966. godine - Amerikanci u Vijetnamskom ratu prvi put istovremeno bombardovali prestonicu Severnog Vijetnama Hanoj i glavnu luku Hajfong.

1967. godine - Posle pobede u šestodnevnom ratu protiv arapskih država Izrael ujedinio podeljeni Jerusalim, koji je kasnije proglasio za prestonicu Izraela.

1974. godine - Isabela Peron proglašena predsednikom Argentine, pošto je njen suprug Huan Domingo Peron teško oboleo.

1974. godine - Veliko klizište, koje se iznenada aktiviralo oko 160 kilometara istočno od Bogote u Kolumbiji, usmrtilo više od 250 ljudi.

1980. godine - Vigdis Finbogadotir postala predsednik Islanda, kao prva žena u Evropi demokratski izabrana za šefa države.

1981. godine - Hu Jaobang na čelu Komunističke partije Kine nasledio Huo Guofenga.

1992. godine - Savezna Republika Jugoslavija saopštila da se odriče učešća na samitu Konferencije o evropskoj bezbednosti i saradnji 9. i 10. jula 1992. godine, zbog jednostranih i proizvoljnih optužbi KEBS-a da je samo SRJ kriva za rat u bivšoj Bosni i Hercegovini.

1992. godine - Pripadnici Vojske Srpske Republike BiH povukli se sa sarajevskog aerodroma "Butmir" i predali ga jedinicama UNPROFOR-a.

1993. godine - UN prihvatile kandidaturu belgijskog generala Frensisa Brikmona za novog komandanta mirovnih snaga UN u bivšoj BiH, umesto dosadašnjeg francuskog generala Filipa Moriona.

1995. godine - U najtežoj mirnodopskoj nesreći u Južnoj Koreji u Seulu se srušila petospratna robna kuća, usmrtivši 502 ljudi.

1995. godine - Umrla američka filmska glumica Lana Tarner, jedna od najsjajnijih zvezda Holivuda pedesetih godina 20. veka. Filmovi: "Oni neće zaboraviti", "Ljubav je snašla Endija Hardija", "Dr Džekil i mr Hajd", "Poštar uvek zvoni dvaput", "Kas Timberlan", "Gradić Pejton", "Imitacija života", "Ljubav ima mnogo lica", "Monsunske kiše".

1999. godine - Predsednik Akademije nauka i umetnosti Republike Srpske Petar Mandić preminuo na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu.

1999. godine - Lidera kurdskih gerilaca Abdulaha Odžalana turski sud osudio na vešanje zbog vođenja separatističke kampanje tokom koje je poginulo više od 29.000 ljudi.

2000. godine – Umro je Vitorio Gasman jedan od najvećih italijanskih filmskih i pozorišnih glumaca. Na filmu je radio sa najpoznatijim rediteljima kao što su Dino Rizi, Etore Skola i Mario Moničeli. Filmovi: “Sram”, “Gorki pirinač”, “Miris žene”, “Život je roman”.

2001. godine - Predsednik jugoslovenske Vlade Zoran Žižić podnio ostavku.

2001. godine - Šefovi diplomatija zemalja naslednica bivše Jugoslavije potpisali u Beču Sporazum o raspodeli imovine bivše zajedničke države.

2001. godine - Evropska komisija saopštila da je na Donatorskoj konferenciji za SR Jugoslaviju prikupljeno 1,28 milijardi dolara obećane pomoći i ocenila ovaj rezultat kao "veoma pozitivan".

2001. godine - NATO odobrio plan za slanje do 3.000 vojnika u Makedoniju koji će biti zaduženi za prikupljanje i uništenje oružja albanskih ekstremista.

2001. godine - Generalna skupština UN potvrdila je drugi petogodišnji mandat Kofija Anana na položaju generalnog sekretara UN.

2004. godine - Bivši predsednik i bivši premijer Republike Srpske Krajine Milan Babić osuđen pred Haškim tribunalom na 13 godina zatvora zbog progona i zločina protiv čovečnosti i saučesništva u udruženom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrpskog stanovništva sa gotovo jedne trećine teritorije u Hrvatskoj. Babić je 5. marta 2006. godine izvršio samoubistvo u pritvorskoj ćeliji u Ševeningenu.

2007. godine - Izraelski predsjednik Moše Kacav podneo ostavku nakon što je priznao krivicu za seksualne prestupe prema ženama, zaposlenim u kabinetu.

2008. godine - Papa Benedikt Šesnaesti pozvao hrišćane na jedinstvo i prevazilaženje podela između pravoslavaca i katolika.

2009. godine - Američki finansijski spekulant Bernard Medof, mozak pronevere vredne 65 milijardi dolara, osuđen na 150 godina zatvora. Uhapšen je decembra 2008. zbog višedecenijske prevare, u okviru koje je koristio novac novih investitora da isplati stare.

2011. godine - Francuska je saopštila da je slala naoružanje libijskim civilima koji su bili pod opsadom snaga lojalnih libijskom vođi Muameru Gadafiju. Oružje je slato početkom juna u planine Nafusa na zapadu Libije, kada su civili bili okruženi Gadafijevim snagama, a libijska vlada odbila otvaranje koridora za slanje humanitarne pomoći.



Podeli:

Povezane vesti

Ostavite komentar